Περί της χαίτης των Αρβανιτών

Αρβανίτες,αυτοί οι παλιοί Έλληνες 8

Διαβάζουμε στο βιβλίο του Θεοδοσίου Β. Βενιζέλου,"Περί του ιδιωτικού βίου των αρχαίων Ελλήνων",εκδ. Δημιουργία,Αθήνα 1995,σελ. 157,§209:

Ως προς τας τρίχας της κεφαλής•οι μεν πλείονες,των χωριτών μάλιστα,ξυρίζουσι πέριξ την κεφαλήν,ως τρεις δακτύλους υψηλά,τας δε άλλας τρίχας πλέκουσιν εις πλόκαμον,ον οι μεν περιτυλίσσοντες υπο- βάλλουσιν υπό τον σκούφον ή το φέσι,οι δ΄ αφίνουσιν αυτόν επί τα νώτα.Τον τρόπον τούτον της κου- ράς κακώς τινες των περιηγητών διισχυρίζονται ότι οι νυν Έλληνες παρέλαβον παρά των βαρβάρων, και δη παρά των Αλβανών.Τουναντίον ημείς νομίζομεν ότι οι Αλβανοί παρέλαβον αυτόν παρά των Ελλήνων,παρ΄ οις πανάρχαιος ην ο ως είρηται τρόπος της κουράς.διότι ούτω διέθετον τας της κεφαλής τρίχας οι αρχαιότατοι κάτοικοι τής Ευβοίας Ά β α ν τ ε ς,ους και ο Όμηρος αυτός διά τον τρόπον της κουράς «όπισθεν κομόωντας» καλεί•παρά τούτων δε των Αβάντων,εις Αιτωλίαν αποικησάντων,παρέ- λαβον αυτόν ύστερον οι Αιτωλοί,παρ΄ ων πολλώ ύστερον παρέλαβον τον ειρημένον τρόπον της κουράς οι γείτονες τούτων Αλβανοί και άλλοι των βαρβάρων,ως περί τούτου καλώς και ο Αίνιος νομίζει (Johann Georg von Hahn,Albanesische Studien,heft II,172).

Ο Θ. Β. Βενιζέλος (καθηγητής Φιλοσοφίας στη Γερμανία το β΄ μισό του 19ου αι.) μας λέει ότι οι αρβανίτες (τους αποκαλεί κι αυτός αλβανούς,κατά την πάγια τότε τακτική) ξύριζαν γουλί τα μαλ- λιά κι άφηναν μόνο μια κοτσίδα στη μέση,όπως οι αρχαίοι Ευβοείς Άβαντες (Άβαντες υπήρχαν και στην Ήπειρο).

Η κόμμωση συναντάται και στον Όμηρο (όπισθεν κομόωντας, δηλαδή, αφήνοντας χαίτη πίσω).

Φωτ. 2

Παραθέτω στην αρχή προϊστορική τοιχογραφία απ΄ το Ακρωτήρι της Θήρας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) με νεαρούς πυγμάχους όπισθεν κομόωντας.Στη φωτ. 2 απεικόνιση εκ του φυσικού του Θεόδ. Κολοκοτρώνη απ΄τον Γάλλο ζωγράφο Luis Dupre.Είχε χαίτη.Στην κατάληξη του κειμέ- νου,γνωστές λαϊκές ζωγραφικές αποδόσεις ηρώων του ΄21,όπου όλοι τους έχουν μακριά μαλλιά. Επομένως,αυτή η εντύπωση απηχεί την πραγματικότητα -μέρος της τουλάχιστον.Στον 19ο αι. (και παλιότερα λογικά) κάποιοι εκ των Ελλήνων άφηναν μαλλιά ή χαίτη,όπως και κάποιοι εκ των αρ- χαίων Ελλήνων.Άλλο ένα πολιτιστικό τεκμήριο διαχρονίας και συνέχειας του λαού μας.Πηγές μάς πληροφορούν ότι αυτή η κομμωτική ιδιαιτερότητα συναντιόταν και στους Έλληνες αρβανίτες,πα- ρέχοντας έτσι,άλλο ένα πειστήριο της Ελληνικής εθνικής τους ταυτότητας.

Στα μέρη μου όμως (ΒΑ Αττική),δεν διασώζονται τέτοιες αναμνήσεις.Εγώ,τουλάχιστον,δεν γνωρίζω. Η διάχυση,τέλος,ή από άλλες καταβολές ύπαρξη της συνήθειας της αντρικής χαίτης σε αλλόφυ- λους της βαλκανικής ελαχίστως ή ουδόλως μας ενδιαφέρει.

Ανδρούτσος

Διάκος

Καραϊσκάκης

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος